Xırda adamlardan uzaq olun. Kiçilməyə başlayacaqsınız yoxsa. Zövqü dərin və nadir şəxslərlə on dəqiqə söhbətiniz cılız insanların əhatəsində keçirəcəyiniz bir ildən daha çox şey qatacaq sizə. Unutmamaq lazımdır ki, söhbət etmək sadəcə dinləmək demək deyil. Maraqlı müsahib olmaq üçün araşdırmaq lazımdır. Müasir dövrdə hər hansı mövzunu araşdırmaq internetin köməyi ilə asandır və əvvəlki kimi saatlarla kitabxanalarda kataloq eşməyə ehtiyac yoxdur. Bunun eynisi musiqiyə, rəsmə və ümumiyyətlə incəsənətə aiddir. Zövq məsələsinə qayıtsaq bu ailədən, məktəbdən o qədər də asılı deyil. Bəzən xırda bir detalı qavramağınız sizi fərqli bir yönə dartıb aparır. Hansı ki, əslində bu yeni qavrayış biçiminə nə qədər yaxın olub anlamadığınıza heyrət edirsiniz. Zövq biryönlü olmur amma onun şaxələri bir nöqtədə birləşir və bu sizi müəyyən edəndir.
İnsanlara güvənməyin onsuz da çox çətin olduğu bu zamanda məsumluq maskası altında oynanan oyunlar çox təhlükəlidir. Bunu etiraf etmək lazımdır ki, əksər hallarda insanlara sadəcə xarici görünüşünə və üz ifadəsinə baxaraq qiymət veririk. Və maraqlı statistikadır ki, həbsdə yatan insanların 0.3%-dən azı ateistdir. Fikir vermisinizsə ən azılı uşaq qatillərinin, kütləvi qətllər törətmiş şəxslərin üzündə sakit və həmin məsum ifadəni görürük. Bu onların ən böyük silahlarından biridir. Və bunu onlar yenədə inanc vasitəsilə- etdiklərinin doğru olduğuna inancları hesabına əldə edirlər. İnkvizisiyalar, daşlamalar, HNO3-lə üzü yandırmaq, dəriləri soymaq, dar ağacında asmaq tədbirləri də təəssüf ki, doğru olduqlarına inanc ilə həyata keçirilir və Brunoları yandıranda, Nəsimilərin dərisini soyanda üzlərdə həmin məsum ifadə vardır. 
Yazının adındakı Habitus Servus yenidoğulmuşlarda olan saf ifadəni yox sonradan yaranan formanı ifadə edir. Sual yarana bilər ki, bəs insanın üzündəki ifadə necə olmalıdır? Bunun sadə bir cavabı var: Özünəməxsus. Təəssüf ki, siniflərə, təbəqələrə, inanc sistemlərinə, düşüncə formasiyalarına parçalanmış insanlar mənsub olduqları etiqada və sinifə məxsus ifadə ilə maskalanır.
Biri var idi, biri yox idi. Təpələrdən yel kimi, dərələrdən sel kimi.... Nağıllarla böyüdük, nağıllarla yaşayırıq. Böyük adam olmaq, ideyaları gerçəkləşdirmək üçün durmadan çabalayır insan. Və sonda gözlərini yumduqda tonlarla başa çatdırmadığı işləri arxasında qoyur və gedir. Sırf bu mövqeyimiz dəyişdi bu dünyanı və dəyişməkdə davam edir. Çox yayılmış bir ifadə var, bədənin əsiri olmaq. Amma məncə insan bədəninin yox beyninin əsiridir. Bədən elə sizsiniz, onu ələ keçirən bizə özünü biz kimi tanıdan beynimizdir. Bədənə qarşı gələn də odur. Amma ondan imtina da edə bilməz çünki bioloji olaraq var olmaq məcburiyyəti buna mane olur. Qərarlarınızı verdiyiniz vaxt seçim edərkən məntiqi bir əsası olmasa da sırf intuitiv bir qərar verdikdə bunu hiss etdinizmi ki, beyin qısa müddətli də olsa tam müstəqilləşə bilmir.
Tozun içində sürünəndə burnuna və ağzına o qədər toz dolar ki, nəfəs ala bilməzsən və üzünü günəşə çevirib onu günahlandırırsan ki, əziyyətini görür və üstəlik bir də arxadan bıçaqlayan xain düşmən kimi hücum edir. Tərlədikcə boynundan və alnından süzülən tər damcıları toza qarışıb palçıq kimi düşərlər yerə. Ya da cəbhədə bir fevral axşamı postda yarım metr irəlini görmədiyin və nəfəsindən başqa bir səs eşitmədiyin, dizdən aşağı ayaqlarını hiss etmədiyin vaxt 25kq- lıq bronniy jilet və AKMS üstündə olduğunda birini günahlandırmaq lazımdır. Əvvəlcə ermənini,sonra zabiti, çavuşu, yanındakı əsgəri söyərsən. Və yadına Bakıda əsgərlikdən yayınıb Bugattidə gəzənlər düşər, söyülmədikləri yerləri qalmaz. Acığın yenə soyumaz. Sonra deyirlər ki, milli orduda söyüşü və davanı yığışdırmaq lazımdır. Bunu deyənlər Bakıda isti kabinetində oturub nəzəriyyə irəli sürənlərdir.
Alətin kanalda qırılması həm həkim həm də pasiyent üçün ən ağır ağırlaşmalardan biridir.Qırılmış hissənin kanalda qalması endodontik müalicənin proqnozunu kəskin pisləşdirir və hətta dişin çəkilməsinə səbəb olur. Alətin kanalda qırılmasının əsas səbəbləri :
- alətlə işləyərkən lazım olduğundan artıq qüvvə sərf etmək;
- aləti kanalda məsləhət görülən bucaqdan artıq döndürmək;
- deformasiya olunmuş alətlərlə işləmək;
- diş boşluğunun düzgün açılmaması;
Profilaktika məqsədi ilə:
- alətlərin istifadə qaydalarına uyğun ehtiyatlı və səliqəli işləmək;
- kanalda fırlanma bucaqlarına düzgün riayət etmək: K-rimer-180⁰, K-fayl-90⁰,dar və əyri kanallarda bu bucaqları 20-30⁰-ə qədər azaltmaq lazımdır. H-faylları kanalda firlatmaq olmaz.
- kanalları genişləndirmək üçün olan gellərdən mütləq istifadə etmək lazımdır.
- Işə yaramayan alətləri vaxtında tullamaq
Endodontik alətləri tullamaq üçün kriteriyalar:
- plastik deformasiya
- əyilmə
- kəsici dişciklərin zədələnməsi hansı ki, xüsusi parıltılı olur həmin hissələr.
- Pulpekstraktorlardan birdəfəlik istifadə
Ağırlaşmalardan qaçmaq üçün həkim qayda və prinsiplərə əməl etməli və tələsməməlidir.
Bayırda yağış yağır. Damcılar evimizin ağ rənglənmiş, bəzi yerləri çürüdüyündən bozumtul rəng alan pəncərə çərçivələrindən içəri sızırlar. İçəridə yanan dəmir sobanın qapağından yayılan alovun işığı elektriklər kəsildiyindən qaranlığa bürünmüş otağı əsrarəngiz bir məkana çevirib. Sobanın yanına sərilmiş döşəkdə ayaqlarımın üstündə pişik xumarlanır.Otaqda sadəcə yanan odunun çırtıltısı və təzəcə qaynamağa başlayan çaydanın səsi sükutu pozur. Zaman yavaşlamış, saniyələr sanki dəqiqədə bir vurur. Heç nə fikirləşmək istəmirəm. Amma bu özü də bir fikirdir. Heç fikirləşməmək fikri.Sobanın istisi ayağımı yandırmağa başlayır. Ayağımı çəkirəm, pişik mənə tərəf narazı halda baxır. Ayağa qalxıb əsnəyir və belini qabardır, yenə də uzanır amma bu dəfə ayaqlarını bir tərəfə uzadıb pəncələrini yalayır. Yağış güclənir. Külək həyətdəki xurma və gilas ağaclarının yarpaqlarını yerə tökür. Səhər hər tərəf palçıq olacaq amma bu məni maraqlandırmır. Kənddə yazda və payızın əvvəlində çox iş olur. Qalan vaxtı əlbəttə əgər tədarük görə bilmisənsə dincələ bilərsən. Tənbəl-tənbəl qalxıram ki, sobanın üstündə asılmış qurudulan ətdən bir tikə qoparım. Əlim çatmır. Pişik maraqla yuxarı boylanır. Hiss edir ki, yaxında ona da nəsə çata bilər. Stulun üstünə çıxıram. Nəhayət bir tikə qopardım. İstədiyim kimi duzlu ve bərk bir tikə. Pişik miyolduyur. He, lap yadımdan çıxmışdın pişik. Ona da balaca bir tikə verirəm. Dartışdırmağa başlayır mənim kimi. Yağış bir az yavaşladı. Belə daha yaxşıdı. Hay-küy nəyə lazımdı ki?...
Bedenimi teşkil eden atomları haqqında fikirleşdim. Onlardan bezileri bir zamanlar Sezarın beyninde, Nitsşenin bığında,Leninin qeleminde olmuşlar belke de. elbette ki, kanalizasiyalarda, Avstraliyada bir dinqonun dişindeki qanda da olmuşlar her halda ve bu baxışda men her yerde olmuşların cemiyem. Amma bu cem deyişkendir çünki insan açıq sistemdir. Bu gün menim konyuktivamdakı bir atom sabah bir virusla gözüme düşdükde öz köhne yerini xatırlamayacaq. Köhne qonşularına qarşı virusun mövqeyinden çıxış edecek.Onun üçün ferqi yoxdur makrosistemde olanların.O öz işini görmeye mecburdur.
Bir insan heyatı boyu yeqin ki, bütün insanlığın ne vaxtsa malik olduğu atomların çox hissesini bedeninden keçirir. Atomlar öz aralarında insanlıq tarixini müzakire etse, açılmayan sirr qalmazdı. Da Vinçinin beynindeki atomlar bir bağırsaq epitelinde söhbet etdikde onları dinlemek isterdim.
Fezanın sonsuzluğu mene hemişe atomların da bizim Qalaktikalar kimi bir sistem olduğunu düşündürür. Belke biz de hansısa nehengin hüceyresinde atom olan Qalaktikamızda yaşayırıq.
