Tək- Albert Camus -Başqaldıran insan

Daha əvvəl Stirner Tanrıdan sonra insanda hər növ Tanrı düşüncəsini yıxmaq istəmişdi, amma Nietzschenin əksinə nihilizmi daha razı formada idi. Stirner çətinliyə düşəndə gülür, Nietzsche divarlara hücum edir. Hələ 1845-ci ildə, yəni "Tək və xüsusiyyəti" nəşr olunduğu ildə, gənc və solçu Hegelçilərlə (Marks da bunların arasında idi) Xilasolanlar Birliyinə girib çıxan bu adamın yalnız Tanrı ilə deyil, Hegelin Ruhu və onun tarixdə cisimləşməsi olan dövlətlə bir hesabı vardı. Ona görə, bütün bu bütlər eyni monqolçuluqdan, ölümsüz düşüncələrə inancdan doğulub. Buna görə də o "Mübarizəmi heç bir şey üstündə qurmadım" deyə yaza bilmişdir. Günah bir "Moğol fəlakəti"dir şübhəsiz amma məhbusu olduğumuz hüquq da elədir. Tanrı düşməndir; Stirner müqəddəs olana hücumda əlindən gəldiyi qədər irəli gedir ( həzm et müqəddəs çörəyi bitsin hər şey). Tanrı, Mənin, daha doğrusu olduğum şeyin bir şəkildəyişməsindən başqa bir şey deyildir. Sokrat, İsa, Dekart, Hegel, bütün peyğəmbərlər, bütün filosoflar, Məni, olduğum şeyi azdırmağın yeni yollarını tapmaqdan başqa bir şey etməmişlər.Stirner bu Məni ən xüsusi, ən müvəqqəti tərəfinə çəkir və Fichtenin  mütləq mənindən ayırır. " Adlar adlandırmaz onu", Təkdir deyir.
Stirnerə görə İsaya qədərki tarix həqiqəti ideallaşdırmaq yolunda uzunmüddətli sə`ydən  başqa bir şey deyildi. Bu sə`y keçmişə xas düşüncələrlə təmizlənmə ayinlərində cisimləşir. İsadan sonra məqsədə çatılmışdır artıq və başqa bir sə`y başlayır ki, bu da tamamilə əksinə idealı reallaşdırır. Mücərrəd olanı cisimləşdirmək quduzluqdan təmizlənmənin yerini alır, İsanın varisi olan sosializm hökmünü artırdıqca dünyanı daha çox yandırıb-yıxır. Amma bəşər tarixi əsas qanuna, canlı, əldə tutulacaq qanuna, bir-birini qovan mücərrədləşdirmələrin, yəni Tanrının, dövlətin, cəmiyyətin, insanın boyunduruğuna salmaq istədikləri zəfər qanununa həqarətdən başqa bir şey deyil. İnsansevərlik bir aldanmadır Stirnerə görə. Dövlətə və insana hörmətdə ən yüksək nöqtələrinə çatan fəlsəfələr də "dini qiyamlar"dan başqa bir şey ola bilməz. "Bizim tanrısızlarımız həqiqətən dindar insanlardır" deyir Stirner. Bütün tarix boyu tək bir din olmuşdur- ölümsüzlük dini. Bu din yalandır. Yalnızca Tək, ölümsüzün və hər şeyə hökm etmək arzusuna xidmət etməyən hər şeyin düşməni olan Tək həqiqətdir.

Zövq

Xırda adamlardan uzaq olun. Kiçilməyə başlayacaqsınız yoxsa. Zövqü dərin və nadir şəxslərlə on dəqiqə söhbətiniz cılız insanların əhatəsində keçirəcəyiniz bir ildən daha çox şey qatacaq sizə. Unutmamaq lazımdır ki, söhbət etmək sadəcə dinləmək demək deyil. Maraqlı müsahib olmaq üçün araşdırmaq lazımdır. Müasir dövrdə hər hansı mövzunu araşdırmaq internetin köməyi ilə asandır və əvvəlki kimi saatlarla kitabxanalarda kataloq eşməyə ehtiyac yoxdur. Bunun eynisi musiqiyə, rəsmə və ümumiyyətlə incəsənətə aiddir. Zövq məsələsinə qayıtsaq bu ailədən, məktəbdən o qədər də asılı deyil. Bəzən xırda bir detalı qavramağınız sizi fərqli bir yönə dartıb aparır. Hansı ki, əslində bu yeni qavrayış biçiminə nə qədər yaxın olub anlamadığınıza heyrət edirsiniz. Zövq biryönlü olmur amma onun şaxələri bir nöqtədə birləşir və bu sizi müəyyən edəndir.

P.S.Bununla yanaşı kitabxanalar və bunun kimi başqa tədris və mütaliə ocaqları insanda oxumağa və yerini müəyyən etməyə, o cümlədən nə qədər az bildiyini xatırlatmağa kömək edir.